18 listopada 2021, mgr Sławomir Głuszek| aktualizacja: 14 stycznia 2022 Wiosenne przymrozki są częstą przyczyną bardzo poważnych strat w gospodarstwach sadowniczych. Mogą one występować zarówno lokalnie, jak i obejmować stosunkowo duże obszary. Do walki z nimi sadownicy stosują różne technologie. Czy jedną z nich może być wiatrak przeciw przymrozkom? Wiatrak przeciw przymrozkom to jedno z ogniw ochrony upraw przed destrukcyjnym skutkiem działania niskiej temperatury. To rozwiązanie cieszy się coraz większą popularnością wśród ogrodników zmagających się z problemem strat mrozowych. Obecnie produkcja wysokiej jakości żywności konkurującej na światowych rynkach musi się opierać na bardzo pewnych rozwiązaniach. Ryzyko absolutnie nie wchodzi w grę. Wypadniecie z rynku w jednym sezonie spowoduje, że błyskawicznie na to miejsce „wskoczy” konkurencja, która pola łatwo nie odda. Straty przymrozkoweJak działa wiatrak przeciw przymrozkom?System przeciwprzymrozkowy z wykorzystaniem mieszania powietrzaGdzie stosuje się wiatraki przeciw przymrozkom?Wiatrak przeciw przymrozkom – pożądanym towaremPogoda wiosną 2022 r. wymusi ochronę sadów przed mrozemWywiad z Agropartners — liderem w branży rozwiązań przeciwprzymrozkowychJak pojemne są zbiorniki na poszczególne paliwa (benzyna, diesel) i jak długo, w zależności od rodzaju paliwa, może pracować wiatrak?Który wiatrak ze względu na paliwo jest najbardziej ekonomiczny i wydajny?Na jaki czas przed prognozowanym spadkiem temperatury należy je ustawić w sadzie?W jakim czasie następuje mieszanie powietrza, aby w otoczeniu drzew panowała bezpieczna temperatura?W jakich warunkach termicznych wiatrak jest najwydajniejszy?Jak prowadzić konserwację wiatraków i jak o nie dbać? Straty przymrozkowe Największe ryzyko strat wywołanych przymrozkami występuje u najwcześniej kwitnących gatunków, takich jak morele, brzoskwinie, czereśnie i wiśnie. Bardzo często straty dotykają też upraw gruszy i jabłoni. Ponadto na przymrozki narażone są także plantacje roślin jagodowych z borówką wysoką na czele. Poziom zniszczeń zależy od temperatury i fazy rozwoju pąków kwiatowych. Najwrażliwsze na niską temperaturę są już rozwinięte kwiaty. W tym czasie przymrozek –2°C da radę zniszczyć około 10% kwiatów, ale już –4°C może być zabójczy dla aż 90% kwiatów. Jak działa wiatrak przeciw przymrozkom? Wiatrak przeciw przymrozkom działa na zasadzie mieszania się warstw powietrza o różnej temperaturze. Najlepiej sprawdza się tam, gdzie występuje inwersja termiczna, czyli ciepłe powietrze zalega nad warstwą zimnego o temperaturze poniżej 0°C. Umieszczony na wysokim maszcie wiatrak wdmuchuje ciepłe powietrze zalegające nad warstwą zimnego i miesza je ze sobą. Samoczynnie do takiej sytuacji nigdy nie dochodzi. W naturalnych warunkach wszystko odbywa się bowiem zgodnie z prawami fizyki. Mianowicie chłodne powietrze jest cięższe od ciepłego, przez co zawsze opada niżej, utrzymując się przy ziemi. Ciepłe zaś zalega nad nim w górnych partiach. System przeciwprzymrozkowy z wykorzystaniem mieszania powietrza Wiatrak przeciw przymrozkom sprawdzi się tam, gdzie grubość warstwy zimnego powietrza nie przekracza wysokości masztu, na jakim ów wiatrak jest umieszczony. Jednak i w takich sytuacjach jest rozwiązanie. Jeden z włoskich producentów mobilnych wiatraków proponuje dodatkowo specjalne palniki dużej mocy, które podgrzewają powietrze rozdmuchiwane po plantacji przez wiatrak przeciw przymrozkom. Trochę inny patent opracowali urugwajscy konstruktorzy. Tam wiatrak umieszczony jest w specjalnej obudowie działającej jak komin. W czasie pracy wiatrak zasysa zimne powietrze z otoczenia i wyrzuca je na dużą wysokość. Ciepłe powietrze napływa z kolei na plantację, w miejsce usuniętego zimnego. Gdzie stosuje się wiatraki przeciw przymrozkom? Wiatrak przeciw przymrozkom jest jedną z technik mogących pomóc w walce ze skutkami tego zjawiska na przedwiośniu i wiosną. Z zalet wiatraka skorzystają sady, winnice czy plantacje roślin jagodowych. Szczególnie pomocny może być on wszędzie tam, gdzie występuje inwersja termiczna a warstwa mroźnego powietrza nie przekracza grubości kilkunastu metrów. Inną zaletą wiatraków jest możliwość ich stosowania latem do schładzania plantacji w czasie krytycznie wysokiej temperatury otoczenia. Wiatrak przeciw przymrozkom od lat stosowany jest przez sadowników w Stanach Zjednoczonych, w Kanadzie i Nowej Zelandii. Obecnie urządzenie to stało się bardzo popularne we Francji. Jak wynika z dostępnych danych coraz większe uznanie zyskuje we Włoszech. Powszechnie tą metodą zapobiegającą szkodom mrozowym zaczynają się interesować też sadownicy i plantatorzy ze Wschodu: z Ukrainy, Mołdawii i Gruzji. Nawet z takich krajów jak Uzbekistan i Tadżykistan, gdzie przymrozki również zaczynają stanowić problem. Przy czym należy podkreślić, że są to państwa, w których rozwijające się sadownictwo stanowi istotną konkurencję dla polskich plantatorów. Wiatrak przeciw przymrozkom – pożądanym towarem Wiatrak przeciw przymrozkom to dobry sposób na ochronę sadów przed zimnem (przemrożenie gniazda nasiennego u jabłka wiąże się ze zrzuceniem zawiązka przez roślinę)fot. Katarzyna Kupczak Duże zainteresowanie tym urządzeniem powoduje, że wiatrak przeciw przymrozkom urasta do rangi towaru, za którym obecnie ustawiają się rosnące kolejki. Ten sposób ochrony wymaga relatywnie niedużych nakładów, ponieważ konieczny jest jedynie zakup wiatraka i paliwa do niego. Wspomniana metoda doskonale sprawdzi się szczególnie przy przymrozkach konwekcyjnych. W przeciwieństwie do uważanych za najbardziej efektywne zraszaczy nadkoronowych, wiatrak przeciw przymrozkom, szczególnie mobilny nie wymaga skomplikowanej infrastruktury i jest łatwy w transporcie. Po uruchomieniu, podczas pracy nie potrzebuje obecności operatora. Nowoczesne modele urządzenia są sterowane elektronicznie i włącza się je po spełnieniu określonych warunków, kiedy zmniejszy się wiatr i temperatura spadnie poniżej określonych progów. Łączą się one zdalnie ze stacjami meteo w sadach, a nawet informują właściciela o stanie pracy czy o próbach włamania. Pogoda wiosną 2022 r. wymusi ochronę sadów przed mrozem W polskich warunkach wiatrak przeciw przymrozkom jest bardzo przydatny, szczególnie w okresie wczesnowiosennym, w czasie kwitnienia drzew owocowych. W ostatnich latach klimatolodzy obserwują opóźnienie w nadejściu zimowej aury w Europie Centralnej i Zachodniej. Często niestety wiąże się to z przesunięciem jej utrzymywania nawet przez długi okres wiosną. W Polsce nierzadko skutkowało to białą Wielkanocą. Takie opóźnienia „w odejściu zimy” 2022 sugerują też eksperymentalne prognozy długoterminowe IMGW. Według nich temperatura w marcu 2022 r. ma być niższa od przeciętnych z ostatnich kilkudziesięciu lat. Jeśli po okresie chłodów przyjdą nagłe ocieplenia, drzewa w sadach gwałtownie ruszą z wegetacją co uczyni je bardziej wrażliwymi na skutki wiosennych przymrozków. I tu właśnie pomocny może okazać się wiatrak przeciw przymrozkom. Wywiad z Agropartners — liderem w branży rozwiązań przeciwprzymrozkowych Jednym z najpopularniejszych obecnie przedsiębiorstw zajmujących się dystrybucją wysokiej klasy wiatraków przeciwprzymrozkowych jest Agropartners. Firma oferuje rozwiązania zarówno dla wielkoobszarowych sadów i plantacji, jak i mniejszych areałowo obiektów sadowniczych. Pytamy eksperta firmy — Macieja Kozarzewskiego — o szczegóły dotyczące funkcjonowania i działania tych sprzętów. Jak pojemne są zbiorniki na poszczególne paliwa (benzyna, diesel) i jak długo, w zależności od rodzaju paliwa, może pracować wiatrak? Wiatrak przeciwprzymrozkowy jest przystosowany do pracy przez całą noc. Pojemność zbiorników paliwa to 66 litrów, co powinno wystarczyć na 11 godzin ciągłej pracy. Który wiatrak ze względu na paliwo jest najbardziej ekonomiczny i wydajny? Najbardziej wydajną wersją jest wiatrak mobilny. Ponieważ silnik jest zamontowany bezpośrednio za śmigłem i nie trzeba stosować przekładni kątowych – nie mamy spadku mocy i w związku z tym można było zastosować bardziej ekonomiczny silnik. Na jaki czas przed prognozowanym spadkiem temperatury należy je ustawić w sadzie? Najlepszym rozwiązaniem jest ustawienie wiatraka w dniu przed prognozowanym przymrozkiem, sprawdzenie, uruchomienie go za dnia, by w momencie wystąpienia niskich temperatur wszystko było gotowe. W jakim czasie następuje mieszanie powietrza, aby w otoczeniu drzew panowała bezpieczna temperatura? Wiatrak zaczyna pracować niezwłocznie po uruchomieniu. Od razu dochodzi do mieszania warstw powietrza. W jakich warunkach termicznych wiatrak jest najwydajniejszy? Każdy wiatrak bazuje na zjawisku inwersji termicznej. W momencie jej wystąpienia ciepło skumulowane w górnych warstwach atmosfery pozwala na ochronę sadu do temperatury -3 stopni. W przypadku braku zjawiska inwersji lub gdy temperatura spada poniżej 3 stopni na minusie, konieczne jest dostarczenie dodatkowego ciepła np. pod postacią tlących się beli siana lub słomy. Jak prowadzić konserwację wiatraków i jak o nie dbać? Wiatrak, jak każde urządzenie mechaniczne potrzebuje serwisowania. Ważne jest, by przed sezonem zostały nasmarowane elementy obrotowe oraz, by dbać o odpowiednią wymianę olejów i filtrów w silniku. Ważnym elementem jest także sprawdzenie instalacji elektrycznej. Czytaj też: Ogrzewanie powietrza przed przymrozkami w sadach i jagodnikach źródła: